W Polsce nie można stosować do oznakowania dróg ewakuacyjnych znaków innych niż ustalone we wzorach zgodnych z Polskimi Normami PN-92. Znaki, które nie mają świadectwa homologacji dopuszczającej do stosowania, nie mogą być legalnie umiejscowione w budynkach użytku publicznego i parkingach wielopoziomowych. Konieczność wyposażenia budynku w oznakowania miejsc ewakuacji wynika z rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów^[1].

Znaki ewakuacyjne w budynkach użytkowych i parkingach – przepisy w Polsce

Wszelkie zasady umieszczania znaków bezpieczeństwa na drogach ewakuacyjnych i przeciwpożarowych wynikają z Normy PN-N-01256-5:1998. Zgodnie z przepisami drogi pożarowe i ewakuacyjne powinny być oznakowane tak, aby jednostki ratownicze mogły szybko dotrzeć na miejsce zdarzenia. Znaki ewakuacyjne powinny być umiejscowione w miejscach widocznych dla wszystkich osób przebywających w budynku.

Poprawne wyznaczenie bezpiecznych stref ewakuacyjnych leży po stronie zarządcy lub właściciela budynku. Zasady rozmieszczania znaków ewakuacyjnych w Polsce są ustalane na podstawie dwóch norm.

• Polska Norma PN-92/ N-01256-02 – Znaki bezpieczeństwa.
• Polska Norma PN-92/ N-01256-05 – Znaki bezpieczeństwa. Zasady umieszczania znaków bezpieczeństwa na drogach ewakuacyjnych i drogach pożarowych.

Znaki niezbędne do oznakowania dróg ewakuacyjnych można zamówić przez internet. To dobry sposób, aby szybko zaopatrzyć się w niezbędne oznakowanie zgodne z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 roku w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania^[2].

Zgodnie z rozporządzeniem znaki użytkowane do oznakowania dróg ewakuacyjnych i stref przeciwpożarowych powinny mieć świadectwo homologacji, zawierające:

• nazwę i adres jednostki dopuszczającej,
• numer świadectwa,
• dane identyfikacyjne wyrobu,
• stwierdzenie spełnienia wymagań znaku zgodnie z Polskimi Normami techniczno-użytkowymi,
• podstawę prawną do wydania dopuszczenia.

Znaki dopuszczone do stosowania w oznakowaniu miejsc ewakuacyjnych mogą być homologowane bezpośrednio na wyrobie poprzez przymocowaną tabliczkę informacyjną na powierzchni znaku. Informacyjna tabliczka powinna być czytelna, niemożliwa do usunięcia oraz wskazana w dokumentacji technicznej oznakowania.

Rodzaje znaków ewakuacyjnych

Znaki bezpieczeństwa to uniwersalna nazwa dla symboli stosowanych w obiektach budowlanych. Montuje się je w celu ochrony życia i zdrowia osób przebywających w budynkach. Oznakowanie BHP dzielimy na trzy grupy.

1. Znaki ochrony przeciwpożarowej – są bardzo istotnym elementem, pozwalającym na uniknięcie lub ograniczenie zagrożenia życia i zdrowia oraz straty mienia w sytuacji wystąpienia pożaru.
2. Znaki ochrony i higieny pracy – to wszystkie znaki nakazu (C), znaki informacyjne (D), znaki ostrzegawcze (A) i znaki zakazu (B). Służą do informowania o niezbędnych warunkach zachowania bezpieczeństwa w miejscu pracy.
3. Znaki ewakuacyjne – ich zadaniem jest maksymalne ułatwienie efektywnej ewakuacji, m.in. poprzez wyznaczenie kierunków ewakuacji, wskazanie drzwi wyjściowych z budynku czy oznaczenie bezpiecznego miejsca zbiórki do ewakuacji.
4. Uwaga! Wszystkie znaki bezpieczeństwa muszą mieć jasno określony wygląd. Jeśli masz wątpliwości co do zasad rozmieszczenia znaków ewakuacyjnych oraz ich wyglądu: sprawdź normę PN-EN ISO 7010:2012 Symbole graficzne – Barwy bezpieczeństwa i znaki bezpieczeństwa.

Wymagania techniczne odnośnie do znaków ewakuacyjnych mówią, że jest to oznakowanie wyłącznie w formie kwadratu (także prostokąta). Bok znaku ewakuacyjnego może mieć wymiary: 100, 125, 150, 200 lub 350 mm. Dopuszczalne kolory oznakowania to RAL 6032, czyli zielony kolor bezpieczeństwa oraz RAL9003 – kontrastowy biały.

Jakie znaki ewakuacyjne są najczęściej stosowane?

W budynkach użytku publicznego oraz miejscach pracy stosuje się znaki zgodnie z aktualnymi Polskimi Normami bezpieczeństwa i przepisami wynikającymi z ustaw. Najpowszechniejszym znakiem jest „Droga ewakuacyjna” oraz „Drzwi ewakuacyjne”. Pozostałe oznakowanie, które powinno znajdować się w każdym obiekcie budowlanym do użytku publicznego to:

• wyjście ewakuacyjne,
• kierunek wyjścia drogi ewakuacyjnej,
• znak kierunku drogi ewakuacyjnej,
• miejsce zbiórki do ewakuacji – naklejka,
• kierunek do wyjścia drogi ewakuacyjnej dla niepełnosprawnych.

Osoby i podmioty odpowiedzialne za oznakowanie budynków zgodnie z przepisami BHP mogą zamówić znaki w sklepie internetowym. Niestety nie da się określić, ile kosztują znaki drogowe przeznaczone do oznakowania wyjść ewakuacyjnych. To zależy od powierzchni budynku, aktualnych przepisów oraz liczby wyjść i miejsc zbiórki koniecznych do oznakowania.

Podstawowe zasady rozmieszczania znaków ewakuacyjnych

Zgodnie z Polskimi Normami znaki ewakuacyjne należy stosować na drogach i wyjściach ewakuacyjnych (z wyłączeniem budynków mieszkalnych) oraz w pomieszczeniach, gdzie zachowane są przepisy techniczno-budowlane. Inne miejsca, w których należy stosować oznakowanie ewakuacyjne to:

• miejsca zbiórki,
• miejsca lokalizacji kluczy do wyjść ewakuacyjnych,
• sprzęt do ewakuacji, np. rękawy drabiny, a także pojemniki z maskami ucieczkowymi.

Znaki ewakuacyjne powinny być rozmieszczone w odpowiednich miejscach w stosunku do dostępnych źródeł światła. Oznakowanie powinno być przymocowane tak, aby uzyskało dostateczną luminację. Według aktualnych przepisów znak wyjścia ewakuacyjnego należy zastosować do oznakowania drzwi, przegradzających drogę wyjścia.

Oznakowanie w celach wskazania miejsc do ewakuacji powinno być rozmieszczone tak, aby każdy mógł z daleka rozpoznać odpowiednią drogę do wyjścia. Polskie Normy wskazują, że znaki ewakuacyjne należy umieszczać na ścianach lub stałym podłożu na wysokości 1,5 m od podłogi oraz 2 m bezpośrednio nad drogą wyjścia.

Zasady rozmieszczania znaków ewakuacyjnych – co mówią przepisy?

Norma PN-92/N-01256/02 wskazuje na wysokość znaku oraz wielkość liter, które powinny znajdować się na oznakowaniu. Przyjmuje się, że wielkość liter do oznakowania wyjścia ewakuacyjnego powinna mieścić się w przedziale od 50 do 100 mm, zależnie od odległości człowieka od znaku. Aby informacja była widoczna z odległości do 40 m, należy zastosować wielkość liter 100 mm.

Zgodnie z obowiązującymi regulacjami znaki ewakuacyjne powinny być umieszczane prostopadle do kierunku ruchu ludzi. To gwarantuje jego dobrą widoczność. Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych budynków i ich usytuowania dotyczy też oświetlenia podstawowego dla znaków. W razie awarii znaki ewakuacyjne powinny być podświetlone awaryjnym źródłem zasilania: od strony czołowej lub od tyłu znaku. Warto wiedzieć, gdzie zgłosić uszkodzony znak drogowy. W takiej sytuacji należy bezzwłocznie poinformować zarządcę drogi lub w przypadku znaków ewakuacyjnych zarządcę budynku.

Zasady rozmieszczania znaków ewakuacyjnych są ustalone po to, aby zapewnić użytkownikom budynków jak najlepszą widoczność miejsc do ewakuacji. To zwiększa poziom bezpieczeństwa w razie pożaru lub wybuchu. Oznaczenia należy stosować na każdej drodze ewakuacyjnej i wszędzie tam, gdzie mogą pojawić się wątpliwości odnośnie do kierunku wyjścia z budynku w razie zagrożenia.

^[1] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20060800563/O/D20060563.pdf

^[2] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20071431002/O/D20071002.pdf